اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یک بیماری روانی است که تا حد زیادی می‌تواند بر زندگی فرد تاثیر بگذارد و می‌تواند تا حدی تعجب برانگیز باشد. علل اسکیزوفرنی پیچیده هستند و به بسیاری از عوامل، هم ژنتیک و هم محیط مربوط می‌شوند. در حالی که دلایل خاص اسکیزوفرنی مشخص نیست، واضح است که اسکیزوفرنی یک بیماری مغزی است.
تصور می‌شود که ژنتیک و محیط در کنار یکدیگر فرد را در خطر ابتلا به اسکیزوفرنی قرار می‌دهند. اسکیزوفرنی با یک عامل ایجاد نمی‌شود، اما وقتی عناصر چندگانه کنار هم قرار می‌گیرند، نتیجه اسکیزوفرنی خواهد بود. به عنوان مثال، یک فرد ممکن است ترکیب ژنی داشته باشد که خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش می‌دهد، اما تنها به دلیل استرس‌های شدید زندگی و مصرف دارو است که اسکیزوفرنی بروز می‌یابد.
ژنتیک اسکیزوفرنی موضوع جالبی است. هنگامی که تشخیص اسکیزوفرنی در فردی بیان می‌شود، یکی از اولین سوالاتی که مردم به دنبال دانستن آن هستند این است که چگونه به آن دچار شده‌اند؟ آیا از والدینشان به ارث برده‌اند؛ آیا اسکیزوفرنی ارثی است؟
طبیعی است که این سؤالات پرسیده شوند، اما پاسخ‌ها ممکن است نگران کننده باشد. دانشمندان و متخصصان روانپزشکی بر این باورند که اسکیزوفرنی به ژن‌ها و محیط مربوط می‌شود، اما هیچ ژنی به تنهایی یا حتی ترکیبی به خودی خود باعث اسکیزوفرنی نمی‌شود.
این بیماری در برگیرنده نشانه هایی همچون توهم و پندار بیهوده است اما در آن اختلالات شناختی و حرکات هیجان انگیز بدن نیز دیده می شود. علاوه بر این، نشانه های منفی آن همچون لذت نبردن از فعالیت های روزمره، کاهش سخن گفتن، بیان احساسات کاهش یافته و عدم توانایی در تعامل با فعالیت نیز وجود خواهد داشت.
روش های درمان اسکیزوفرنی
اکثر گزینه های درمانی موجود به جای اینکه روی بیماری کار کنند روی حذف نشانه های آن تمرکز دارند. داروهای ضد روان پریشی به همراه درمان های روانشناسی و اجتماعی برای این بیماران مورد استفاده قرار می گیرد .داروهای ضد روان پریشی در عرض چند ماه اثر خود را نشان خواهند داد اما نتایج طولانی مدت آن بسیار ضعیف خواهد بود و حدود ۸۰ درصد از بیماران عود نشانه هایی همچون توهم و افکار بیهوده را تجربه خواهند کرد.
نقطه اتکای درمان، داروهای آنتی سایکوتیک (ضد جنون) است، که عمدتاً فعالیت دوپامین (و گاهی اوقات سروتونین) را سرکوب می‌کنند. درمان روانی و توان بخشی حرفه‌ای و اجتماعی نیز در درمان مهم هستند. در موارد جدی تر – که امکان ایجاد خطر برای شخص بیمار و دیگران وجود دارد – ممکن است به بستری اجباری نیاز باشد، اگر چه ماندن در بیمارستان در حال حاضر کوتاه تر و کمتر از آن چیزی است که زمانی مرسوم بود.
اختلال عمدتاً ادراک را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما معمولاً به مشکلات مزمن در رفتار و احساسات نیز می‌انجامد. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در معرض شرایط اضافی (همراه بیماری) هستند، از جمله افسردگی اساسی و اختلال اضطراب. احتمال سوء مصرف مواد مخدر در طول زندگی تقریباً ۵۰٪ است. مشکلات اجتماعی از قبیل بیکاری طولانی مدت، فقر و بی خانمانی، شایع هستند. امید به زندگی متوسط افراد مبتلا به این اختلال به دلیل افزایش مشکلات سلامت جسمی و نرخ خودکشی بالاتر (حدود ۵٪) ۱۲ تا ۱۵ سال کمتر از کسانی است که مبتلا به آن نیستند.
علائم مثبت و منفی اسکیزوفرنی اغلب با واژه‌های علائم مثبت و منفی (فقدان) شرح داده می‌شود. علائم مثبت، آنهایی هستند که اکثر افراد به طور عادی تجربه نمی‌کنند، اما در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی موجود می‌باشند. آنها می‌توانند شامل هذیان، اختلال افکاری و گفتاری، و توهم لمسی، شنوایی، بصری، بویایی و چشایی باشند، و معمولاً به عنوان جلوه‌ای از جنون در نظر گرفته شوند. به طور معمول توهمات نیز مرتبط با محتوای مقوله خیال می‌باشند.
عموماً علائم مثبت خوب به دارو پاسخ می‌دهند. علائم منفی فقدانی از پاسخ‌های عاطفی طبیعی یا سایر فرایندهای فکری هستند و کمتر به دارو پاسخ می‌دهند. آنها معمولاً شامل یکنواختی عاطفی یا کمبود عاطفه و احساس، فقر بیان (عجز گویایی)، ناتوانی در تجربه خوشی و لذت (فقدان لذت)، عدم تمایل به تشکیل روابط (بی تفاوتی اجتماعی)، و فقدان انگیزه (فقدان اراده) می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که نشانه‌های منفی نسبت به علائم مثبت بیشترین تأثیر را در کیفیت زندگی ضعیف، ناتوانی عملکردی، و بار مسئولیتی که بردوش دیگران است دارند. اغلب افراد با علائم منفی برجسته دارای سابقه ناموزونی قبل از شروع بیماری می‌باشند، و اغلب پاسخ به دارو محدود می‌باشد.
درمان هایی مثل طب سوزنی، طب سنتی و داروهای گیاهی از نظر علم روانشناسی و روان پزشکی تایید شده نیستند ولی چنانچه کسی تمایل به استفاده از این نوع درمان ها را دارد توصیه می شود به هیچ عنوان داروهای این بیماری قطع نشود و حتما با پزشک معالج مشورت صورت گیرد.
