رنگ‌آمیزی فعاليّتي است كه عموما آن را مختص كودكان مي دانيم اما امروزه کتاب های رنگ آمیزی دیگر به کودکان اختصاص ندارند و مدتی است که طرفداران زیادی در میان بزرگسالان پیدا کردهاند. رنگ آمیزی بزرگسالان و استفاده از کتاب های آن مدتی است که در اروپا و آمریکای شمالی مورد استقبال شگفت‌انگیزی قرار گرفته است و کتاب های رنگ آمیزی بزرگسالان جزو پرفروش ترین کتاب های سال قرار گرفته‌اند. نزدیک به یک دهه است که محققان و درمانگران هنری بر مزایای این کتاب ها تاکید دارند و معتقدند این سرگرمی جذاب نه تنها یکی از راه های پرورش خلاقیت و آرامش کودکان و نوجوانان است بلکه برای بزرگسالان هم فرصتی است تا از اضطراب و تنش زندگی شهری جدا شوند و تمرکز ذهن خود را افزایش دهند.
باید بدانیم كه رنگ آميزي (و به طور كلي فعاليّت هاي هنري) صرفاً براي سرگرم کردن ما نيست، بلكه براي پرورش ذهن و سلامت روان ما در بزرگسالي هم بسيار مفيد است و از مهم ترين فايده هاي آن خاصيت تنش‌زدايي اش است. در تفکرات کهن نیز رنگ تسکین‌دهنده است و آرامش‌بخش؛ حال وقتی فرصت رنگ‌آمیزی ده‌ها صفحه طرح‌های استاندارد، هنرمندانه و علمی برای همگان فراهم میشود، علاوه بر افزودن رنگ بهتر به زندگی، هنرمند درون هر فرد نیز کشف و شکوفا میشود.
هدف کتاب های رنگ آمیزی بزرگسالان در ابتدا رفع استرس و تنش بود اما کم کم نقاشان بالقوه‌ای ظهور کردند که می بایست در نوجوانی و جوانی راه هنر در پیش می گرفتند ولی مسیر زندگی آنان را به سمت و سوی دیگری کشانده بود؛ بزرگسالانی که از پوستهٔ خود بیرون آمدند و آنچنان رنگ را بر خطوط پاشیدند که انگار نقاشی چیره دست تابلویی بدیع آفریده است.
از سال ۲۰۱۰ میلادی محققان دریافتند رنگ آمیزی اثرات بسیار مثبتی نیز بر کاهش استرس و رفع تنش در بزرگسالان دارد. دو سال بعد ناشرین کتابهایی مخصوص رنگ آمیزی بزرگسالان چاپ کردند و نتیجه بسیار جالب بود: استقبال از این کتابها خارج از حد تصور بود و تقریبا در طول دو سال کتابهای رنگ آمیزی بزرگسالان جایگاه ویژه ای روی پیشخوان کتابفروشی ها به خود اختصاص داد. به مرور رغبت کاربران کتابهای رنگ آمیزی برای رنگ کردن تصاویر با طرح ماندالا ناشران کتاب را بر آن داشت تا بیشتر به چاپ کتابهای رنگ آمیزی با اینگونه طرح‌ها بپردازند. نخستین کتاب های رنگ آمیزی ویژه بزرگسالان در سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ میلادی وارد بازار شدند و این فعالیت که زمانی صرفا نقش یک سرگرمی را داشت، به یک ترند تازه در میان بزرگ سالان تبدیل شد و امروزه همه (از محققان دانشگاه جانز هاپکینز گرفته تا مولفان مجله یوگا) رنگ آمیزی را به عنوان نوعی جایگزین برای مدیتیشن می دانند و بزرگسالان را به انجام این کار توصیه و تشویق می کنند.
ماندالا
کلمه ماندالا یک اصطلاح سانسکریت است که ساده ترین ترجمه‌اش «دایره» است. یک ماندالاها فریم گرد و پیچیده‌‌ای است که الگوهای هندسی متعددی درون خود دارد و در هزار توی خود در نهایت به یکپارچگی می‌رسد وبه نوعی ماکت خود زندگی است؛ یک نمودار کیهانی که ما را از محیط به مرکز راهنمایی میکند؛ چرخه بی وقفه کائنات، زمین، خورشید، ماه و ستارگان و مشاهده یکپارچگی حیرت آور آنها در عین تکاپوی پیچیده‌شان. ماکتی که ماندالا از جهان ارائه می دهد همان توصیفی است که ادیان و مکاتب مختلف ارائه میکنند. این طرح های دایره‌ای در مذاهب ابراهیمی (اسلام، یهود و مسیحیت)، آیین‌های هندو، زرتشت و به خصوص بودا به وضوح مشاهده میشود. گرد نشستن سرخ پوستان و مغولها و حتی فرم چادر مغولی، معماری اسلامی، همه و همه نشانی از ماندالا است. طرح‌های ماندالا آرامش و هماهنگی‌ای در خود دارند که در کنار رنگ آمیزی ذهن شما را آسوده میکند و به خصوص وقتی با موسیقی ملایمی همراه شود بهترین آرام‌بخشی است که شما را از خوردن قرص بی‌نیاز میکند.
حال که با سرگرمی جالب رنگ آمیزی بزرگسالان آشنا شدید با ما همراه باشید تا شما را با ۹ ویژگی جذاب و مفید آن آشنا کنیم.
۱- کاهش استرس و اضطراب
تحقیقات به عمل آمده در سال ۱۹۲۵ توسط نولان لوئیس بعنوان یک تحلیل‌گر روانی نشان داد نوجوانان در مدارس بیشترین رغبت را به دروس هنر مخصوصا نقاشی نشان می دهند و احساس آرامش بعد از رنگ آمیزی اثرات بسیار مثبتی روی عملکرد ذهنی آنان دارد. از سال ۲۰۱۰ میلادی محققان دریافتند رنگ آمیزی اثرات بسیار مثبتی نیز بر کاهش استرس و رفع تنش در بزرگسالان دارد. رنگ آمیزی مشغول‌ترین اذهان را آرام می‌سازد و اضطراب و استرس را کاهش می‌دهند. به علت عملکرد پایه‌ای و حرکات تکرار شونده، این کار بخش‌هایی از قشر مخ را درگیر کرده و در عین حال آمیگدال یا مرکز ترس مغز را آرام می‌سازد. در همین راستا، گروهی از دانشجویان در یکی از مطالعات معدودی که در زمینه اثرات سلامت روانی با رنگ آمیزی انجام گرفته، شرکت کردند. به دانشجویان گفته شد در مورد یک موضوع ترسناک (برای تحریک سطح اضطراب) متنی بنویسند. سپس، آنها یکی از سه فعالیت زیر را انجام دادند: یک صفحه خالی، یک طرح شطرنجی، و یا یک الگوی دایره ای پیچیده به نام ماندالا را رنگ کنند. کسانی که طرح شطرنجی یا ماندالا را رنگ کرده بودند، نسبت به کسانی که یک صفحه خالی در اختیار داشتند، اضطراب کمتری داشتند. کتاب های رنگ آمیزی به مرکز ترس در مغز شما مجالِ آرامش میدهد و به این وسیله شما را آرام میکند ــ نه تنها در زمانی که رنگ آمیزی میکنید بلکه در باقی زمان‌ها هم شما را تسکین خواهد داد. وقتی به صورت دوره‌ای به آمیگدال مغزتان استراحت میدهید در واقع به طور کلی استرس را کاهش میدهید. رنگ آمیزی بزرگسالان فعالیتی مراقبه ای و تاملی است که در زمان های آزاد میتوانید برای آن برنامه ریزی کنید، و بسیار خوب است که آمیگدال مغز خود را تربیت کنید تا به وضعیت های استرس زا واکنش ملایم تری نشان دهد.
۲- درمان بی‌حوصلگی و کسالت
کارل یونگ روانشناس نامدار هنگامی که شروع به تجویز کتاب های رنگ آمیزی برای بیمارانش میکرد انگار از چیزی آگاه بود. او در بخشی از فرایند درمان، جدولهای ماندلا را برای رنگ آمیزی در اختیار بیمارانش می‌گذاشت، و امروزه شما میتوانید کتابهای رنگ آمیزی ماندلا را خریداری کنید. اما اصلاً مهم نیست که چه رنگهایی را برای رنگ آمیزی انتخاب میکنید، همین که شروع به رنگ آمیزی میکنید شما با مدل درمانی یونگ همراه می شوید. وقتی اوقات خود را با این سرگرمی آرامش بخش پر کنید، سرشار از امید و انرژی و انگیزه می‌شوید. از بی حوصلگی و کسالت که در نهایت به افسردگی می‌انجامد خلاصی پیدا میکنید و ذهن و روان خود را آسوده و آرام میکنید.
۳- خواب آرام و رهایی از شر حلقه‌های تیرهٔ زیر چشم
با جایگزینی تلفن همراه، تبلت، و یا لپ تاپ خود با یک کتاب رنگ آمیزی در دقایق قبل از خواب، میتوانید از قرار گرفتن در معرض نور آبی که توسط این دستگاه‌های الکترونیکی ساطع میشود خودداری نمایید. در مطالعات انجام شده در این زمینه، محققان دریافتند که افرادی که شب‌ها از یک دستگاه الکترونیکی خاص استفاده می‌کردند، از مشکلات کمتری برای خوابیدن برخوردار بودند. کاربران دستگاه پس از بیدار شدن، احساس خواب آلودگی بیشتری داشته و خواب آلودگی آنها برای مدت زمان طولانی‌تری نسبت به گروه دیگر (بدون استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی) به طول انجامید. پس با استفاده از کتابهای رنگ آمیزی بزرگسالان میتوانید بهتر بخوابید و سرحال‌تر از خواب بیدار شوید.
۴- پرورش هنرمند درون و بروز خلاقیت
اگر خاطرات خوبی از کلاس هنر در دوران مدرسه ندارید، بهتر است خاطرات آن زمان را فراموش کرده و کنار بگذارید. استفاده از یک کتاب رنگ آمیزی، به خصوص کتابی با طرح‌های پیچیده، همانند وجود یک هنرمند فوق العاده در درونتان است که برای رنگ آمیزی طرح‌ها از شما کمک میخواهد. با این کار به نوعی به دوران کودکی باز می‌گردید و با کودک درون خود آشتی میکنید.
افراد بزرگسال از فرصت نسبتا کمی برای بازی‌هایی با ذهن باز و بدون ساختار برخوردار هستند. اما این دقیقا همان لحظاتی است که ذهن ما آزاد بوده و با رها کردن نبوغ خلاق درونی، ایده‌های غیر منتظره‌ای به ذهنمان می‌رسد. رنگ آمیزی بزرگسالان همچنین می‌تواند بدون هیچ گونه نگرانی در مورد شکست یا عواقب کار، راهی را برای آزمایش فراهم کند.
کتاب های رنگ آمیزی شما، کتاب های رنگ آمیزی خودتان است. مهم نیست که دیگران چه فکری میکنند. اگر دوست ندارید نیازی نیست که کتاب های نقاشی خودتان را به دیگران نشان دهد. دلیلی ندارد کسی بداند که از قضا پای گربه ای را سبز رنگ‌آمیزی کردید چون فکر میکردید پای گربه بخشی از زمین است و به همین خاطر حالا این گربه الان سیاه شده است، خب؟ اگر دلتان میخواهد اردکی را به رنگ آبی نقاشی کنید، خب، هیچ ایرادی ندارد، نوبت شما است پس هرجور که میخواهید رنگ کنید و خلاقیت خود را آزاد بگذارید.
۵- افزایش تمرکز و ایجاد یک آرامش لذت بخش برای مغزهای شلوغ و مشوش
شما حتی برای انجام یک کار به ظاهر ساده مانند خرید ماست از یک فروشگاه مواد غذایی نیز ممکن است با مجموعه‌ی گیج کننده‌ای از سوالات مختلف مواجه شوید: کدام یک از برندهای تجاری؟ چند درصد چربی؟ با چه طعمی؟ همین مساله‌ی ساده نیز می‌تواند باعث بروز استرس و سردرگمی شما شود. این امر همان چیزی است که روانشناسان آن را “خستگی تصمیم” می‌نامند. رنگ آمیزی، این توانایی را دارد که شما را برای دقایقی از جهان دیوانه‌ای که در آن، جستجوی کلمه‌ی کتری برقی در سایت آمازون، ۱۱۴۳ نتیجه در بر دارد، جدا سازد
لزلی مارشال مشاور بالینی تاکید میکند که رنگ آمیزی بزرگسالان را وادار میکند تا نگرانی های خود را فراموش کنند در نتیجه «لوب پیشانیِ مغز ــ مرکز سازماندهی و حل مشکلات ــ را گشوده نگه میدارد و باعث تمرکز ذهن میشود». در دنیایی شدیداً مسئولیت‌زا و طاقت‌فرسا تواناییِ زندگی کردن در لحظه ی حال یک مهارتِ حیاتی است، و رنگ آمیزی به شما این اجازه را میدهد تا زمانی که مشغول به نقاشی هستید همه‌ی آن تنش‌ها را کنار بگذارید. طی فعالیت رنگ‌آمیزی، برای اینکه بین خطوط بمانید باید تمرکز کنید اما نه آنقدر که دچار استرس شوید.
درست مثل مدیتیشن، رنگ آمیزی هم باعث می شود که جریان تفکرات ناهوشیار در مغز متوقف و تمرکز ما به لحظه حال معطوف بماند. رنگ‌آمیزی موجب سکوت ذهنی می شود و همچنین نواحی مغزی مربوط به خلاقیت، حواس و مهارت‌های حرکتی را تحریک می کند و فعال نگه می دارد.
۶- کم هزینه، امکان درآمد زایی
اتکا بر خود یا انجام امور توسط خود شخص، این روزها مد شده است. اما همه وقت و هزینهٔ آن ندارند که صابون و سفال و شمع مورد نیازشان را خودشان بسازند. گاهی حتی نقاشی با اسپری هم خیلی مشکل است. با این‌حال، وقتی کتاب رنگ‌آمیزی را کاملاً رنگ کردید، آن وقت میتوانید از آن برای همه جور کاردستی ساده استفاده کنید، مثلاً کاغذ دیواری یا هر جور تزیین با کاغذهای رنگی. با صرف هزینهٔ کمتر نسبت به بقیه سرگمی‌ها و تهیهٔ یک کتاب و یک بسته مدادرنگی، مداد شمعی، آبرنگ یا هرچه در منزل دارید، میتوانید ساعت‌ها سرگرم شوید، با نقاشی‌ها منزل خود را تزیین کنید یا حتی میتوانید رنگ آمیزی‌های خود را قاب کنید، نمایشگاهی بر پا کنید و آنها را به فروش برسانید. میتوانید بدون اینکه از خانه خارج شوید کتابها را به صورت آنلاین سفارش دهید، آنها را رنگ کنید و کسب و کاری اینترنتی راه بیندازید. برای کسانی که دورهٔ بازنشستگی خود را طی میکنند، کتاب های رنگ آمیزی فرصت مناسبی است تا علاوه بر اینکه اوقات خود را پر کنند، از شر بیکاری و دلمردگی ناشی از آن نیز خلاص شوند.
۷- اجتماعی شدن و شرکت در فعالیت‌های گروهی مفرح
از وقتی کتاب های رنگ آمیزی به طور روزافزون مورد توجه بزرگسالان قرار گرفتند، فعالیت رنگ آمیزیِ فردی هم به فعالیت جمعی تبدیل شد. دورهمی های رنگ آمیزی شکل گرفت، که در آنها بزرگسالان دور هم جمع میشوند تا در حین رنگ آمیزی با هم معاشرت کنند. لیزا کانگدون که خود هنرمند است درباره ی جنبه های اجتماعیِ رنگ آمیزی میگوید: «من فکر میکنم برای خانم هایی که نمیدانند چگونه طراحی کنند یا حتی برای آنهایی که اعتماد به نفس طراحی را ندارند، این یکی از راه های اجتماعی‌شدن است. این راهی برای مشارکت در یک فعالیت است که آنها میتوانند همراه با دیگران انجام دهند. چون این کار به تمرکز خیلی زیادی نیاز ندارد در هنگام رنگ آمیزی بزرگسالان میتوانند با دیگران نوشیدنی میل کنند و معاشرت هم داشته باشند.»
شما حتی میتوانید این دورهمی های رنگ آمیزی را با همکاران، دوستان یا خانوادهٔ خود داشته باشید. به جای تکرار ساعت های شادِ هفتگی، یک بار هم سعی کنید که ترتیب یک دورهمی رنگ آمیزی را بدهید. دورهمی های رنگ آمیزی بسیار سرگرم کننده‌اند و باعث از بین رفتن استرس شما میشوند. در این مهمانی‌ها این مکان وجود ندارد که کسی بخواهد با مداد رنگی کس دیگری را اذیت کند!
۸- بهبود مهارت‌های حرکتی و بینایی و جلوگیری از آلزایمر
عمل رنگ آمیزی نیازمند برقراریِ ارتباط بین دو نیمکره ی مغز شما است، و این فعالیت به خودی خود مهارت های حرکتی بیناییِ شما را بهبود میبخشد. گلوریا مارتینز آلایا، روانشناس آمریکایی، میگوید:«فعالیتِ رنگ آمیزی هم منطق شما را فعال میکند و هم قوه‌ی آفرینش شما را به کار می‌اندازد. رنگ‌آمیزی وقتی منطق را درگیر میکند که شکل ها را رنگ میکنیم، و موقعی قوه آفرینش‌مان را درگیر میکند که رنگ ها را با هم ترکیب یا منطبق میکنیم». این فعالیتِ ترکیب و انطباق، به نوبه‌ی خود «نواحی قشر و پوسته‌ی مغز را یکپارچه میکند. این نواحی مغز مهارت‌های حرکتی و بینایی را سامان می‌دهند.» کتابهای رنگ‌آمیزی، مثلِ جدولهای معمایی یا جدولهای کلمات متقاطع، قابلیت درمانی دارند و میتوانند بروز زوال عقل در افراد سالمند را به تاخیر بیندازند یا از آن جلوگیری کنند.
۹- افزایش راندمان و موفقیت کاری
با توجه به پژوهشی که توسط دانشگاه ایالتی سان فرانسیسکو انجام شده است، کارکنانی که یک سرگرمی خلاقانه و منظم خارج از شغل خود دارند، نسبت به همکاران خود عملکرد خلاقانه و مفیدتری داشته و از روحیه‌ی تیمی بالاتری برخوردار می‌باشند. پس نه تنها سالمندان و بازنشسته‌ها میتوانند از این کتاب ها بهره ببرند، شاغلان نیز برای بهبود عملکرد کاری خود میتوانند از این سرگمی جذاب و مفرح استفاده کنند.
حال که با رنگ آمیزی بزرگسالان و ۹ ویژگی جذاب کتاب های آن آشنا شدید دست به کار شوید، مداد به دست بگیرید و برای خود دنیایی زیبا و رنگی بسازید. یادتان باشد با عجله و سرعت شروع به رنگ‌آمیزی نکنید، بلکه به آهستگی و «با توجه» رنگ‌آمیزی کنید، مثل اینکه مهم‌ترین فعالیّت زندگی‌تان را انجام میدهید. اجازه دهید کودک درونتان از خواب بیدار شود و سروصدا راه بیندازد، این کودک زندگی‌تان را دگرگون میکند!
